Choroba refluksowa przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

Choroba refluksowa przełyku to schorzenie, które dotyka coraz większą liczbę osób, szczególnie po czterdziestym roku życia. Charakteryzuje się nieprzyjemnymi objawami, takimi jak zgaga czy uczucie cofania się treści żołądkowej, które mogą znacząco obniżyć jakość życia pacjentów. Przyczyny tego schorzenia bywają złożone – od nieprawidłowego funkcjonowania dolnego zwieracza przełyku, przez otyłość, aż po przepukliny rozworu przełykowego. Zrozumienie, jak choroba refluksowa wpływa na organizm oraz jakie są jej potencjalne powikłania, jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania dalszym problemom zdrowotnym. W związku z tym, warto przyjrzeć się objawom, diagnostyce i możliwościom terapeutycznym, które mogą pomóc w walce z tą przewlekłą dolegliwością.

Co to jest choroba refluksowa przełyku i jakie są jej przyczyny?

Refluks, czyli inaczej choroba refluksowa przełyku, to schorzenie polegające na cofaniu się zawartości żołądka z powrotem do przełyku.

Jest to dolegliwość o charakterze przewlekłym, która potrafi być źródłem bardzo nieprzyjemnych symptomów. Z czasem może prowadzić do poważnych powikłań, a najczęściej dotyka osoby po czterdziestce.

Głównym winowajcą jest zazwyczaj nieprawidłowo działający dolny zwieracz przełyku. Ta naturalna zastawka powinna być szczelna, ale gdy przestaje poprawnie spełniać swoją funkcję, pozwala treściom żołądkowym na powrót w górę. Jednak nie tylko to jest problemem. Inne przyczyny to na przykład zbyt wolne opróżnianie samego żołądka albo przepuklina rozworu przełykowego. Oto najczęstsze przyczyny refluksu:

• nieprawidłowo działający dolny zwieracz przełyku,
• zbyt wolne opróżnianie samego żołądka,
• przepuklina rozworu przełykowego.

Ryzyko pojawienia się tej dolegliwości znacząco zwiększa się przy nadwadze i otyłości, a także w ciąży. Sam przełyk jest narażony na uszkodzenia, zwłaszcza gdy epizody refluksu zdarzają się często lub gdy cofająca się treść jest wyjątkowo kwaśna. Czynniki ryzyka i nasilające objawy:

• nadwaga i otyłość,
• ciąża,
• częste epizody refluksu lub wyjątkowo kwaśna treść (naraża przełyk na uszkodzenia).

Jakie są objawy choroby refluksowej przełyku?

Najbardziej charakterystyczne objawy refluksu to piekący ból w klatce piersiowej, powszechnie znany jako zgaga, a także nieprzyjemne uczucie cofania się kwaśnej treści z żołądka z powrotem do przełyku. Dolegliwości te mogą objawiać się różnorodnie, przyjmując formę:

• palenia za mostkiem,
• bólu w górnej części brzucha,
• kwaśnego odbijania,
• piekącego bólu w klatce piersiowej (zgaga),
• uczucia cofania się kwaśnej treści.

Intensywność tych dolegliwości często wzrasta podczas leżenia płasko na plecach, po spożyciu obfitego posiłku czy jedzenia bogatego w tłuszcze. Te typowe sygnały choroby refluksowej dotyczą znacznej części społeczeństwa – szacuje się, że około 20% osób doświadcza ich przynajmniej raz lub dwa razy w tygodniu.

Refluks może jednak dawać również mniej oczywiste znaki, takie jak:

• trudności w przełykaniu,
• nawracająca chrypka,
• uczucie mdłości.

Dolegliwości te potrafią utrzymywać się przez pewien czas, nierzadko do dwóch godzin po jedzeniu.

Jak lekarz stawia diagnozę choroby refluksowej?

Diagnozę choroby refluksowej często stawia się na podstawie charakterystycznych dolegliwości, zwłaszcza zgagi. Gdy symptomy są typowe, zazwyczaj wdraża się wstępne leczenie – zwykle 8-tygodniową kurację inhibitorami pompy protonowej. Jeśli jednak dolegliwości nie mijają lub od początku mają nietypowy charakter, niezbędne stają się dalsze badania.

Kluczowym badaniem w takiej sytuacji bywa Gastroskopia. Pozwala ona nie tylko dokładnie obejrzeć błonę śluzową przełyku w poszukiwaniu uszkodzeń, ale też wykluczyć inne możliwe schorzenia i ocenić obecność powikłań.

Kolejnym ważnym badaniem jest 24-godzinne monitorowanie pH przełyku, często połączone z pomiarem impedancji. Ta metoda diagnostyczna pozwala dokładnie zarejestrować epizody refluksu i określić ich nasilenie.

Jakie są sposoby leczenia choroby refluksowej?

Walka z refluksem żołądkowo-przełykowym to proces obejmujący kilka kluczowych etapów. Rozpoczyna się od zmian w codziennych nawykach, które stanowią fundament terapii. Jeśli modyfikacje stylu życia okażą się niewystarczające, włącza się leki, których celem jest przede wszystkim ograniczenie produkcji kwasu w żołądku. Interwencja chirurgiczna to opcja rozważana wyłącznie w ostateczności, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych efektów. Nie należy bagatelizować tej dolegliwości, ponieważ nieleczony refluks może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak na przykład przełyk Barretta, wymagający szczególnej uwagi.

W terapii farmakologicznej refluksu wykorzystuje się różnorodne preparaty. Często kluczową rolę odgrywają inhibitory pompy protonowej (IPP), skutecznie ograniczające wytwarzanie kwasu w żołądku. Stosowane są także leki zobojętniające, które szybko neutralizują nadmiar kwasu. Ponadto dostępne są preparaty tworzące ochronną warstwę na błonie śluzowej, pomagające osłonić podrażniony przełyk.

Kluczowym elementem walki z refluksem są modyfikacje codziennego stylu życia. Wiele prostych, codziennych zmian może znacząco wspierać terapię i łagodzić objawy:

• utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• unikanie kładzenia się tuż po jedzeniu,
• spożywanie mniejszych, częstszych posiłków w ciągu dnia,
• rezygnacja z palenia papierosów,
• ograniczenie spożycia alkoholu,
• włączenie regularnej aktywności fizycznej.

Jakie leki są stosowane w leczeniu refluksu?

W leczeniu dolegliwości związanych z refluksem żołądkowym zazwyczaj stosuje się dwa główne rodzaje leków: zobojętniające sok żołądkowy oraz inhibitory pompy protonowej, znane również jako IPP. Często to właśnie te ostatnie preparaty są wybierane jako pierwsza linia leczenia.

Leki zobojętniające, choć przynoszą szybką, chwilową ulgę, charakteryzują się ograniczoną skutecznością, szacowaną jedynie na 10 do 40 procent. Z kolei w przypadku długoterminowej terapii z użyciem inhibitorów pompy protonowej, zaleca się przyjmowanie najniższej możliwej, ale wciąż efektywnej dawki.

Jak zmiana stylu życia wpływa na leczenie choroby refluksowej?

Walka z refluksem często zaczyna się od zmiany codziennych nawyków – to naprawdę kluczowy krok.

Wprowadzenie tych prostych modyfikacji do swojego stylu życia może znacząco poprawić Twój komfort i sprawić, że poczujesz się lepiej.

• jedzenie mniejszych, częstszych porcji posiłków,
• unikanie kładzenia się od razu po jedzeniu, zwłaszcza tuż przed snem,
• ograniczenie spożycia alkoholu,
• podjęcie próby rzucenia palenia,
• redukcja poziomu stresu,
• regularna aktywność fizyczna (pamiętaj, by unikać intensywnego wysiłku bezpośrednio po jedzeniu),
• spanie z uniesioną głową (np. używając dodatkowej poduszki),
• unikanie noszenia obcisłych ubrań, szczególnie tych uciskających brzuch.

Jak dieta wpływa na chorobę refluksową?

Dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów refluksu. Aby poczuć ulgę, kluczowe jest wyeliminowanie z jadłospisu niektórych produktów, które często nasilają objawy. Należą do nich:

• potrawy tłuste i smażone,
• kawa,
• alkohol,
• czekolada,
• owoce cytrusowe.

Świadomy dobór składników to jednak nie wszystko. Równie istotne jest to, jak jemy. Postaw na mniejsze, ale regularne posiłki spożywane w ciągu dnia zamiast kilku obfitych.

Jakie powikłania mogą wystąpić w przypadku nieleczonej choroby refluksowej?

Nieleczony refluks może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

• przełyk Barretta – stan przedrakowy, który dotyka około 10% osób z nieleczonym refluksem i wymaga stałych badań endoskopowych, ponieważ u około pół procenta chorych rocznie istnieje ryzyko przekształcenia się w raka przełyku,
• zwężenie przełyku spowodowane długotrwałą ekspozycją na kwas żołądkowy,
• powstawanie bolesnych nadżerek i owrzodzeń.

Pozostawienie tej dolegliwości bez leczenia ma zatem poważne konsekwencje.